Lentekriebels

Vorige week was het de week van de lentekriebels. Voor mij echter nog even geen lentekriebels, al ben ik de laatste tijd geregeld aan het (online) daten. Het daten is soms een beetje spannend, soms leuk maar vaak ook verwarrend. Want wat zoek ik eigenlijk in een partner? Een leuke kop? Specifieke karaktereigenschappen? Gemeenschappelijke interesses of hobby’s? En hoe belangrijk zijn leeftijd, opleidingsniveau en afstand? Het blijkt lastig. Het kan zijn dat iemand 'op papier' perfect bij me past, maar dat de beroemde, allesbepalende ‘klik’ achterwege blijft. Het blijft een soort trial and error.

Toevallig, alsof het Universum ermee speelt (maar dat zal wel een algoritme zijn), kreeg ik vorige week ook een videopodcast voorgeschoteld die ging over wat psychiater Carl Gustav Jung te melden heeft over onze partnerkeuzes. Als ik de podcastmaker mag geloven worden we volgens Jung verliefd op iemand wiens beeld reflecteert wat zich diep in ons onbewuste heeft genesteld. Dat kunnen verlangens of idealen zijn, vaak het gevolg van ervaren tekorten, maar ook het archetypische beeld van het andere geslacht dat we in onze vroegste jaren hebben gevormd. De beroemde ‘klik’ waar we naar op zoek zijn, betekent dus niet dat we onze soulmate gevonden hebben maar dat onze psyche zichzelf deels gereflecteerd ziet in een andere psyche.

Omdat we eigenlijk niet op de ander verliefd zijn maar op het beeld dat we van de ander hebben, op onze eigen projectie in de ander, is gepassioneerde verliefdheid een illusie die gedoemd is te vervliegen. Maar, zo laat de podcast mij weten, die verliefdheden zijn geen vergissingen! Ook niet, of misschien wel juist niet, de liefdes die een pijnlijk einde hebben gekend. Beëindigde liefdes zijn onderdeel van wat Jung ons ‘individuatieproces’ noemt, ons proces naar geestelijke volwassenwording. Het is geen falen maar een essentieel onderdeel van groei.

Mensen op wie we verliefd worden, die ons hart breken, of ons door elkaar schudden, zijn niet willekeurig. Ze zijn dragers van betekenis; spiegels waarin we zien wat we in onszelf moeten zien, katalysatoren van innerlijke revolutie en transformatie. En ontmoetingen zijn dan ook niet toevallig. Ze komen op het juiste moment op ons pad om iets in ons wakker te maken; ons iets te leren wat we eerder weigerden te leren maar waarvoor we nu klaar zijn. Het is een vorm van synchroniciteit.

Hoewel ik de verbroken relaties die mijn leven inmiddels kent, zeker niet als vergissingen zie, vind ik het toch mooi dat ik er op deze manier extra betekenis aan kan verlenen. Verdriet- en schuldgevoelens komen in een ander licht te staan. En blijkbaar heb ik op dit vlak meer te leren dan sommige anderen. De liefde is voor mij een levensthema.

Wat zegt dat over eventueel nog komende relaties? Gaat dit patroon zich in mijn leven herhalen? Ik hoop het niet maar de tijd zal het leren. Jung zou zeggen dat als ik mezelf geheeld heb en me bewust word van mijn projecties, liefde niet meer gebaseerd hoeft te zijn op fantasieën. Dan wordt de liefde gegrond, echt en vrij. Jammer dat de podcast in kwestie daar niet wat meer over zegt.

Gelukkig werd ik door een vriendin gewezen op een interview met schrijver en psychiater Irvin Yalom in de laatste Filosofie Magazine. Net als Jung zegt Yalom dat langdurige liefdevolle relaties alleen mogelijk zijn als we onszelf begrijpen en geheeld hebben. Pas dan kunnen we ook de ander echt zien en begrijpen. Maar Yalom gaat nog een stap verder. Volgens hem ligt de kern van een liefdevolle relatie niet in zelfverwerkelijking, het doel van Jungs individuatieproces, maar in zelftranscendentie. Het gaat erom dat we onze eigen doelen en wensen overstijgen en de verlangens en wensen van de ander in onszelf integreren. Juist in dat vermogen schuilt de grootsheid van de menselijke geest. Liefde is niet ‘vallen voor’ maar een manier van zijn, of zelfs een manier van geven.

Geen antwoord op de vraag hoe ik de partner vind die echt bij mij past. Maar ik ben me wel af gaan vragen hoe belangrijk gemeenschappelijke interesses of andere 'objectieve' eigenschappen zijn. Wellicht is het in elkaar herkennen en erkennen van doorgemaakte processen het belangrijkst. En dat vergt meer dan een afvinklijstje.

Ik geef de moed niet op, ben benieuwd waar deze zoektocht me zal leiden maar blijf toch ook hopen op ooit weer die lentekriebels, al blijft het natuurlijk geen lente...